Hein Westerouwen van Meeteren

VREDE

Vrede is de afwezigheid van oorlog. Geen ruziemaken, elkaar heel laten. Vrede wordt getekend in historische verdragen, vaak na jarenlange strijd. De vrede van Munster, van Versailles. Potsdam. Vrede is ook het einde van een persoonlijke twist. Bij een echtscheiding wordt de vrede getekend met een overeenkomst. Het ouderschapsplan, het convenant. Of de rechter velt een vonnis, en de vrede wordt opgelegd door het rechterlijke gezag.

Zo bezien is vrede de afwezigheid van iets. Van vijandelijkheid, van controverse, van motten en stoeien, van strijd. Het einde van de oorlog is vrede. Vrede in het Midden Oosten. Vrede in Oekraïne.

Maar nee. Dat is geen werkelijke vrede. Het is een, vaak afgedwongen, mechanisch stilzetten van de vechtpartij. Een handtekening, een glas en een hand shake. Terwijl vrede zo oneindig veel meer is dan deze oppervlakkige handelingen. Natuurlijk, het ophouden van de -vaak bloedige- tweekamp is een positieve ontwikkeling. Het redt levens en geeft de oorlogvoerenden de kans zich op opbouw te richten, in plaats van op vernietiging. Maar vrede is meer. Vrede is een menselijke kwaliteit, een vorm van bewustzijn. Vrede zit in het hart, niet in een handtekening.

Werkelijke vrede is een vorm van harmonie binnen de mensen, en tussen de mensen. Je zou kunnen zeggen: een innerlijke toestand. Dat is wat de wijzen uit de klassieke tijd en vele filosofen ons trachten voor te houden. Zoals onze eigen Spinoza die vrede ziet als het hoogste dat de mens kan bereiken. Een soort genade.

Vrede is een staat van zijn. En die staat begint binnen de mens zelf. De oorlogszuchtige mens, de ruziezoeker, de oorlogshitser en vechtersbaas heeft als eerste opdracht zichzelf te beschouwen. Zelfreflectie dus. De bron van zijn of haar vernietigingsdrift, haat of wraaklust te achterhalen. Meestal is dat een wond die in de vroege jeugd is opgedaan. Of een trauma op latere leeftijd. Van de oorlogszucht van dictators weten we dat hun jeugd vaak meedogenloos was, hard, gevoelloos. Van het Duitse volk dat in grote meerderheid hysterisch achter de oorlogsleuzen van Hitler aanliep weten we dat de traumatische vernedering na Versailles een voedingsbron was.

Kort gezegd: vrede is een vorm van innerlijke heling. Dat in vredelievend gedrag tot uiting komt. Vrede met zichzelf leidt tot vrede met de ander. Aan vrede werken is dus vooral aan zichzelf werken. Groeien, wijzer worden, volwassen zijn. De kinderpijn achter je laten en de volwassen vrede begroeten.

Carole Arnold Bik

VREDE

Alles waar ‘te’ voor staat is niet goed, behalve te paard en tevreden…

Wat een opdracht. Vrede. Of ik een kort stuk over vrede zou willen schrijven.

Vrede, ik herhaal het woord een paar keer, Vrede. Wat is dat? Vrede. Waar staat dat voor? Ik herinnerde mij een coach die zei dat dit het hoogste goed is wat je iemand kunt wensen: vrede.

Vrede roept onmiddellijk het tegenovergestelde op: oorlog, strijd, misschien ook stress? En waarom hoor je die termen vaker dan het woord ‘vrede’.

Onvrede. Ontevreden. Dat klinkt niet als het tegenovergestelde. Meer als een iets onnodigs, iets wat alleen kan ontstaan als je vrede zou kunnen hebben, maar het niet waardeert.

Met ‘Ik heb er vrede mee’, kom ik verder. Daar zit berusting in, acceptatie, misschien zelfs vergeving. Kunnen kinderen ook ergens vrede mee hebben? Of is dat iets wat pas kan ontstaan bij een ontwikkeld abstractievermogen?

In vrede klinkt ook vrijheid. Maar dan weer niet in alle vrede.

Wiki zegt: Vrede is een heilzame toestand van rust en harmonie en de afwezigheid van stoornis, twist of strijd. Een Germaans woord. Het Nederlandse woord vrede betekende rond 1200 een wettelijke bescherming tegen wapengeweld.

Ik leg het een aantal vrienden voor. Ze reageren allemaal en uiteenlopend. Het is een krachtig woord met een brede betekenis. Een van mijn vrienden schrijft er ook meteen een stuk over. Ik wil het nog niet lezen.

In mijn werk ben ik vaak met vrede bezig, alleen wordt het nooit benoemd.

Als mediator probeer je toch een vorm van vrede te bereiken. Behalve als er sprake is van de laatste escalatiefase, de fase waarin beide partijen elkaar de afgrond in wensen, waarin geen gesprek meer mogelijk is. Dan helpt mediation geen zier meer.

In alle andere gevallen probeer je toch tot een vorm van vrede, of vreedzaamheid, te komen.

De kinderopvang slaat echt alles. De meest agressieve groep die je kunt bedenken zijn de peuter/kleuterjongens. Met een ongekende dagelijkse testosteron boost veroorzaken die de meeste conflicten, ruzies, geweldplegingen en emotionele uitbarstingen die je maar kunt bedenken. Dit is mijn andere werk, in de kinderopvang. En hier zien we iets bijzonders: het ingrijpen van volwassen, een macht, waar kinderen eigenlijk iets te leren hebben. Berispen we een kind omdat het een ander kind duwt? Meestal wel. In onze opwelling om ze te leren wat wij goed en kwaad vinden. En te socialiseren, toch? Het ‘sorry’ moeten zeggen. Conditioneren zonder intrinsieke waarde. We komen op voor de zwakkere, zonder te kijken waar de zwakte zit. Voor de lieve vrede.

Rob Bauer, voormalig hoogste NAVO militair stelde dat wij zo gewend zijn om in vrede te leven, dat we vergeten zijn om de vrede te verdedigen. Wij leven al 75 jaar zonder directe bedreiging. En dus werd er politiek besloten dat de verdediging van onze vrede niet meer nodig was. Inmiddels is het niet ondenkbaar dat onze vrede verstoord zou kunnen worden. Is de conclusie dan dat we geen vrede kunnen behouden zonder aan te geven dat wij onze vrede verdedigen? En dient dat een hoger doel? Dat je alleen vanuit vrede lange-termijn plannen kunt maken zoals bijvoorbeeld het overleven van de gehele mensheid, de planeet?

Terwijl ik de laatste hand leg aan dit schrijven, krijg ik een berichtje van mijn Oekraïense vriendin. Ze kon niet reageren op mijn vraag over vrede omdat ze naar Oekraine is gegaan, naar haar huis. Na 3 jaar. Na gevlucht te zijn met het idee dat het een maand of 3 zou duren. Ze had geen winterkleding bij zich toen de winter kwam. Nu daar, in Sumy, vlak bij de Russische grens probeert ze haar huis op te kalefateren om het te kunnen verhuren. Ik snap er niks van. Maar ze zijn oorlogsmoe of oorlogs-gewend. Ergens pakken ze het leven weer op. Zij komt over 3 weken terug om, als het kan, bij ons te blijven. Ook de familie met jonge kinderen uit Odessa wil blijven. Omdat ze geen toekomst zien voor hun kinderen in een getraumatiseerd land. Een andere moeder is met haar dochter en speurhond wel teruggegaan, ze misten de vader en de hond moest aan het werk. Maar in doodsangst. Omdat haar kind niet per ongeluk van de stoep af mag lopen, daar liggen mijnen. Er zijn in haar dorp al 11 kinderen op mijnen gestapt.

Niemand kan zeggen wanneer er vrede komt. En niemand weet hoe de vrede eruit zal zien. Zullen ze allemaal nog vrede leren kennen?

En mijn vrede dan?

• In mijn vrede zit hoop en in mijn hoop zit vrede
• In mijn vrede zitten dromen en in mijn dromen zit vrede
• In mijn vrede zit vrijheid en in mijn vrijheid zit vrede

Ik wens het iedereen: vrede