EPS-Wandeling

EndPlasticSoup Wandeling Heemstede

Wereldwijd wordt aandacht voor de opwarming van het klimaat en het milieu gevraagd. Rotary zet zich in voor de grote impact van de vervuiling door plastic afval met de wereldwijde stichting EndPlasticSoup. Ook in Heemstede besteden wij aandacht aan dit thema. Onder meer door het geven van lessen op scholen, het plaatsen van speciale stoeptegels en een wandeling langs deze tegels, waarover hieronder meer…

Deze wandeling door Heemstede volgt een route langs een aantal stoeptegels met de tekst: ‘Hier begint de zee. Niets ingooien a.u.b.’ die op 50 locaties door geheel Heemstede zijn geplaatst.

Met deze waarschuwende tekst willen we je er (extra) van bewust maken dat (plastic) afval niet op de straat thuis hoort. Want afval dat rondslingert op straat of in de natuur kan door wind of regenwater via slootjes, kanalen en rivieren in zee terecht komen. Ook via putten (kolken) die via het riool veelal in open verbinding staan met open water komt afval uiteindelijk in zee terecht.

Vooral het plastic afval is erg schadelijk, omdat plastic nooit verdwijnt. Het breekt af in hele kleine stukjes, tot microplastic en zelfs tot nano-plastic (plastic deeltjes die 1000 keer zo klein zijn als een algencel). Het plastic komt via de waterkringloop in druppels en wind weer in zee en op land terecht. Dieren denken dat de kleine stukjes voedsel is en eten het op. Microplastics zijn een bedreiging voor het milieu, de biodiversiteit, onze voedselketen en versnelt de klimaatverandering.

EndPlasticSoup is een wereldwijd klimaatproject voor Rotary met als ambitie dat er in 2050 geen plastic afval meer te vinden is in onze meren, rivieren, parken, bossen en op de straten en geen plastic soep meer in de oceanen en zeeën. Rotary, Rotaract & Interact Clubs uit de hele wereld helpen mee om het plastic probleem op te lossen en te voorkomen, gedurende de hele cyclus. Help jij ook mee?

1.	Startpunt - Het Raadhuis Raadhuisplein 1 – op het pleintje voor de ingang van het Raadhuis.

Het Raadhuis, een rijksmonument, is in 1906 gebouwd door de architecten J.Th.J. Cuypers, J. Stuyt en J.Th.A. Etmans in eclectische bouwstijl, gebaseerd op Nederlandse raadhuizen uit het begin van de 18de eeuw. In het Raadhuis bevindt zich een trouwzaal welke zeer geliefd is onder de plaatselijke bevolking voor het voltrekken van huwelijken. De Heemsteedse Gemeenteraad is gezeteld in het raadhuis, waarvoor in 1971 de westelijke vleugel is uitgebouwd.

Rotary Club Heemstede heeft het initiatief genomen om op 50 locaties door heel Heemstede deze speciale stoeptegel te laten plaatsen. De Gemeente Heemstede ondersteunt dit initiatief omdat zij een zorgplicht heeft voor handhaving van een gezonde leefomgeving en bescherming van de volksgezondheid en daar valt afval-, riolering- en openwaterbeheer onder.

2.	Route: Als je met je rug naar het Raadhuis staat, loop je naar links via de Raadhuisstraat richting de Binnenweg.

Je passeert Vleeschouwerij D. van Amerongen, Raadhuisstraat 28, met aan de voorgevel een stierenkop. In dit pand kwam later café ’t Okshoofd en vanaf 2006 heeft het verschillende zaken, waaronder restaurants en delicatessezaken gehuisvest.

In de tijd van de Vleeschouwerij werden vleeswaren enkel verpakt in papieren zakjes en niet zoals tegenwoordig in plasticbakjes en folie.

Bij welke zaken kun jij terecht met je eigen bakjes of potten? Bevraag een winkelier er gerust eens naar.

3.	Dorpspomp - Raadhuisstraat 62

In 1989 is hier een replica van de oude dorpspomp uit het einde van de 19^e eeuw geplaatst vervaardigd door Aannemingsbedrijf Van der Worp.

4.	Café De Eerste Aanleg - Hoek Raadhuisstraat/Kerklaan

Waar Binnenweg, Raadhuisstraat en Zandvaart samenkomen, lag in de 17de eeuw een druk verkeersknooppunt: hier, bij de IJzeren Brug kruiste de belangrijkste noord-zuidverbinding van het dorp de vaart, die gegraven was voor de afvoer van zand en ten behoeve van de blekerijen. Niet voor niets zat hier een herberg, de latere 1ste Aanleg. De Zandvaart stond in verbinding met het Haarlemmermeer en daarmee met Amsterdam. De huidige kroeg dateert van 1894.

Na de drooglegging van het Haarlemmermeer in 1852 voorzag Heemstede extra verkeer uit de nieuwe polder over de Binnenweg. Er werd daarom in 1852 een tol geplaatst nabij de kruising van de Binnenweg en Koediefslaan.

Omstreeks 1900 werd de rijkstol op de Herenweg opgeheven. De tolgaarder - Toon van der Linden - was tevens agent van de stoomtram.

Foto: Elektrische tram op de IJzeren brug.

5.	Vervolg de route over de IJzeren brug de binnenweg op.

De Binnenweg was vroeger een voetpad van Heemstede naar Haarlem (ook de Bronsteeweg hoorde daarbij). Al in 1461 werd dit voetpad, toen de Heemstederwech genaamd, genoemd. De weg begon bij Eindenhout (het Huis met de Beelden) en liep via het buurtschap Crayenest (bij Jacob in de Hout) langs de binnenduinrand naar het dorp Heemstede (rond het huidige Wilhelminaplein). De weg volgde de binnenduinrand om droge voeten te houden en niet door het veen. Nadeel was wel dat de weg vaak door zand overstoven werd en daardoor moeilijk begaanbaar. De Binnenweg heet zo, omdat het een 'binnendoor-route' was.

6.	Route: vervolg je wandeling door de Binnenweg

Microplastics die in verzorgingsproducten zitten, spoelen bij gebruik met het afvalwater weg en belanden ten slotte in de oceaan. Dat kunnen er tot 100.000 zijn per scrubbeurt, leert Engels onderzoek. Grote cosmeticabedrijven hebben de afgelopen jaren wel de deeltjes van polyethyleen vervangen door alternatieven, die bedoeld zijn om mee te scrubben, maar ze vertellen er niet bij dat er nog tientallen andere microplastics in hun producten kunnen zitten. Polyethyleen zit in uiteenlopende cosmetica zoals eyeliners, mascara, lipsticks, poeders en huidverzorgingsproducten. De enige manier om klanten de garantie te geven dat verzorgingsproducten werkelijk vrij zijn van alle microplastics, is wanneer een merk dat zelf verklaart. De Look for the Zero, onderdeel van de internationale campagne Beat the Microbead, biedt deze mogelijkheid. Bron: PlasticSoupFoundation.org

7.	Route: Ga ter hoogte van Holland & Barrett linksaf via de Binnendoor naar de Blekersvaartweg richting AH - Blekersvaartweg 57

Supermarkten verkopen veel (plastic) verpakte producten. Als die verpakkingen na gebruik niet zorgvuldig worden afgevoerd via plasticafval-/papier-/glasbak, kunnen ze in het oppervlaktewater terechtkomen. De verpakkingen komen uiteindelijk rechtstreeks of via de kolken in het water terecht en dat moet worden gereinigd, anders komt het zo in de zee terecht.

WAT GEBEURT ER MET AL DAT PLASTIC NA AANKOOP?

In totaal is er sinds de jaren vijftig (tot 2017) naar schatting 9,2 miljard ton plastic geproduceerd. Daarvan is iets meer dan een kwart nog in gebruik en is slechts 600 miljoen ton gerecycled.

Zo’n 40% van alle plastic producten wordt al binnen een maand weggegooid. Elk jaar opnieuw zadelen we de aarde op met zo’n 300 miljoen ton plasticafval.

Bron: PlasticSoupFoundation.org

8.	Route: Houd de AH links van je en loop voorbij de parkeergarage richting de Koediefslaan en sla linksaf.

Voordat je de Koediefslaan inloopt zie je aan de overkant van de straat een watertje, zogenaamd oppervlaktewater.

Op steeds meer plekken vangen we regenwater niet langer op in het riool, maar leiden we het via een apart stelsel naar het dichtstbijzijnde oppervlaktewater (sloot, vaart, plas). Zo kunnen we meer water verwerken zonder dat het rioolstelsel onder druk komt te staan. Overstromingen van het riool naar het oppervlaktewater zullen hierdoor steeds minder voorkomen.

Een belangrijk bijkomend voordeel is dat het schone regenwater niet langer wordt gemengd met vuil rioolwater, om het vervolgens weer te moeten zuiveren. Bovendien werkt de rioolwaterzuivering beter wanneer de vervuiling niet al te zeer verdund is. De bacteriën, die het zuiverende werk voor ons opknappen, houden namelijk heel erg van vies water. Hoe viezer het water, hoe beter ze hun werk kunnen doen. Dat geld echter niet voor plastic. Al zijn er ook bacteriën die plastics opeten. Het kost een bacteriesoort ongeveer zes weken om een flinterdun stukje PET te laten verdwijnen. Omgerekend zou ze een half jaar tot een jaar doen over een hele fles! Bron: biotechnologie.nl

9.	Route: Je loopt tot de bocht en buigt niet af maar steekt rechtdoor richting de Haemstede Barger Mavo - Koediefslaan 73

Op het Schoolplein van de HBM is de eerste stoeptegel Hier begint de zee. Niets ingooien a.u.b. gelegd. De leerlingen en leraren van de school besteden veel aandacht aan de Plastic Soup en afvalthematiek. Zij hebben ook meegewerkt aan deze wandeling.

Tijdens de speciale actiedag op 4 juni 2022 kun je op het schoolplein verschillende (plastic) spelletjes en spellen spelen, waarmee zelfs plasticvrije prijzen te winnen zijn.

10.	Route: Loop even terug naar de bocht, eerste straat rechts, en loop de Burgmeester van Lennepweg in.

11.	Route: Let op! Ga de tweede straat naar links, de Jan Wiegmanlaan in, en loop door tot je op het Bleekveld komt.

Hier bevindt zich het beeldje De Bleker. Het stelt een Bleekbode voor die een zogenaamde hoos gebruikte. De maker is Wil van der Velde-Heemskerk.

Dankzij de aanwezigheid van helder duinwater zijn Haarlem en de dorpen daar omheen onlosmakelijk verbonden met blekerijen en wasserijen. Eind 16de eeuw vestigde de eerste blekerij zich aan de Heemsteedse Blekersvaart, rond 1800 waren er 28 kleerwasserijen. Wassen en bleken was een industrieel proces, en het aanzien van de Blekersvaart werd dan ook lange tijd bepaald door hoge schoorstenen. Eind 20ste eeuw sloten de laatste wasserijen hun deuren.
Tijdens het bleekproces werden vele sterk vervuilende producten gebruikt: Potas (pot-as), loog en zeep, turf, karnemelk, stijfsel en blauwsel.

12.	Route: Verlaat het Bleekveld via het steegje aan je linkerhand.

Hier ziet u boven in de boog het tegelplateau dat deel uitmaakte van de fabriek van Stoomwasscherij van J.J. Peeperkorn & Zn die hier in 1827 werd gebouwd.

Foto: De spoelsloot achter wasserij Peeperkorn rond 1900. Hier zaten de wasvrouwen op hun knieën de was te spoelen. ’s Winters met hun knieën in een kistje met stro en een emmertje warm water naast zich om af en toe hun handen te warmen. Bron: Librariana

13.	Route: Loop het steegje door en sla rechtsaf de Bleekersvaart op.

Aan de linkerhand bevindt zich een bruggetje over de Blekersvaart met een toegangshek waarop in sierletters staat geschreven NIEUWE TIJDEN, NIEUWE DINGEN. Dit is een verwijzing naar de Encycliek Rerum Novarum uit 1891 waarin de katholieken werden opgeroepen zich in te zetten voor de leefomstandigheden van de minderbedeelde bevolkingsgroepen.

14.	Route: Ga het bruggetje over, onder het toegangshek door. Je komt nu op het Res Novaplein.

Ook de naam van het Res Novaplein verwijst naar dit pauselijke schrijven. Jan Stuyt en Joseph Cuypers waren katholieke architecten die bouwden voor een katholieke woningbouwvereniging, Berkenrode.

De woningbouwvereniging Berkenrode had hier in 1930 een complex woningen laten bouwen, dat in de jaren negentig van de vorige eeuw is vervangen door nieuwbouw.

15.	Route: Je loopt rechts de straat in en verder deze wijk door (let op het fraaie gevelteken!).

16.	Route vervolgens 1x links en 1x rechts zigzaggen. Je bereikt zo via de Jan van den Bergstraat, de Vijfherenstraat, de Lindenlaan, de Iepenlaan en de Esdoornlaan het (naamloze) bruggetje over de Zandvaart.

17.	Route: Steek het bruggetje over naar de Kerklaan en sla linksaf.

Zand- en trekvaarten. De eerste vaarten in Heemstede en Bennebroek, dateren uit het begin van de 17de eeuw. In die periode had Amsterdam grote behoefte aan zand om de stad uit te breiden. 

Dat zand kon uitstekend gewonnen worden aan de binnenduinrand van onder meer Heemstede en Bennebroek. Daarom werden er vaarten gegraven vanaf het Haarlemmermeer westwaarts: o.a. de Zandvaart.

Dwars op deze vaarten werden zijsloten gegraven, zoals de Blekersvaart in Heemstede. De hoge strandwal werd afgegraven en het zand werd vervoerd naar Amsterdam.

Foto: Oude prentbriefkaart met achtterzijde van de Raadhuisstraat en nog niet gedempt deel van de Zandvaart.

De afgegraven duinen waren uitstekend geschikt voor het vestigen van blekerijen. Het zand ging naar Amsterdam en het wasgoed kwam via het 'kleerenveer' van Amsterdam terug om hier gereinigd te worden. In de loop van de 19de eeuw kwam er een einde aan de bleekindustrie. De bloembollencultuur deed zijn intrede. De vrijgekomen geestgronden bleken uitstekend geschikt voor de bollenteelt en de zandvaarten waren belangrijk bij de beheersing van het grondwaterniveau van de bollenvelden. Via de vaarten kon ook het stro en de mest die in de bloembollenteelt werd gebruikt, worden aangevoerd.

18.	Vervolg de route over de Kerklaan, terug naar de Raadhuisstraat.

In de zeer strenge winter van 1645/1646 toen er een kleine IJstijd heerste, liet Adriaan Pauw een verbindingsweg tussen de Binnenweg en de Straatweg (de huidige Herenweg) aanleggen. Daarmee was het vervoer van zand veiliggesteld. Begin april 1646 was de laan gereed. Zo is de huidige Kerklaan 350 jaar geleden ontstaan.

[ Voor het nuttigen van een consumptie ter afsluiting van de wandeling, zijn aan het einde van de Kerklaan zowel links als rechts leuke locaties te vinden. U kunt uiteraard ook weer naar de Binnenweg (linksaf) of de Raadhuisstraat (rechtsaf) lopen, waar ook leuke uitbaters te vinden zijn! ]

19.	Einde Route: sla rechtsaf de Raadhuisstraat in terug naar het Raadhuis, eindpunt van deze wandeling.

Wij hopen dat je het een leuke en informatieve wandeling vond en dat je meehelpt om de hoeveelheid plastic, met name in de straten en natuur, helpt te verminderen! EndPlasticSoup!

Wil je meer doen om minder plastics te gebruiken? Download dan de app: MLPF (My Little Plastic Footprint). Daarin staan allerlei tips om je plastic voetafdruk te verkleinen.

Denk hier ook nog eens over na:

Op dit kaartje staat welke straten gescheiden afvoerstromen (riool) hebben.

Dit is goed om te weten, want voor de bewoner heeft deze afkoppeling tot gevolg dat je bewust om moet gaan met wat je in ‘het putje’ laat verdwijnen. Was je je auto met sop? Gooi dan de emmer leeg in het toilet. Oók wanneer je ‘ecologisch verantwoorde zeep’ gebruikt. Vuil en zeepresten komen anders in het oppervlaktewater terecht en dat is schadelijk voor waterdieren en insecten.

En waar voorheen peuken en blikjes nogal eens in de zogeheten trottoirkolken (putjes) werden geveegd onder het motto: ‘opgeruimd staat netjes’, is dat in een afgekoppelde straat beslist geen goed idee meer. Immers in peuken zitten microplastics!