plan van aanpak Project Preconceptiezorg in Suriname
“Preconceptiezorg in Suriname”
Samenvatting
In Suriname is het jaarlijkse aantal geboortes 10.000. Eén op de vijf zwangerschappen heeft ongunstige perinatale resultaten, waaronder doodgeboorten, vroeggeboorten en baby's met een laag geboortegewicht. In totaal sterft 4% vóór, tijdens of in de eerste 28 dagen na de geboorte. Slechtere zwangerschapsuitkomsten hangen samen met verschillende sociaal economische en demografische factoren, waarbij onvoldoende kennis over de risico's vóór de zwangerschap en zwangerschaps-planning bijdragen aan deze slechte resultaten.
Een goede preconceptionele gezondheid, met de juiste adviezen en zorg vóór de conceptie, draagt bij aan een gezonde zwangerschap voor moeder en kind én aan een betere gezondheid later in het leven.
Doel van dit project is het aanbieden van preconceptiezorg aan vrouwen in achterstandsgebieden in Suriname door middel van het trainen van zorgverleners in het Slimmer Zwanger zorgmodel. Het Slimmer Zwanger is een effectief online coaching programma van zes maanden, dat via de mobiele telefoon helpt om de voeding- en leefstijlgewoonten van de vrouw (en die van haar partner) in de preconceptieperiode en zwangerschap te verbeteren. Slimmer Zwanger is in Nederland ontwikkeld maar zal in dit project aangepast worden zodat het past bij de behoeften van vrouwen en hun partners in Suriname.
Achtergrond
In Suriname is het jaarlijkse aantal geboortes 10.000. Eén op de vijf zwangerschappen heeft ongunstige perinatale resultaten, waaronder doodgeboorten, vroeggeboorten en baby's met een laag geboortegewicht. In totaal sterft 4% vóór, tijdens of in de eerste 28 dagen na de geboorte (in vergelijking in Nederland gaat het om 5 op de 1000). Het risico op ongunstige perinatale uitkomsten is gerelateerd aan demografische factoren (tienerzwangerschappen en oudere leeftijd van de moeder, eerste zwangerschap en vrouwen met 3+ eerdere zwangerschappen, etniciteit), sociale factoren (lager opgeleide vrouwen, vrouwen die in niet-stedelijke gebieden wonen, slechte woonomstandigheden, niet verzekerde vrouwen) en omgevingsfactoren (blootstelling aan giftige stoffen zoals kwik en lood). Onvoldoende kennis over de risico's vóór de zwangerschap en zwangerschapsplanning dragen bij aan deze slechte resultaten.
Een goede preconceptionele gezondheid, met de juiste adviezen en zorg vóór de conceptie, draagt bij aan een gezonde zwangerschap voor moeder en kind én aan een betere gezondheid later in het leven. Het gaat hierbij om de gezondheid van zowel vrouwen die voor het eerst zwanger worden als moeders die weer zwanger worden. Bevorderen van preconceptiezorg (en ook interconceptiezorg, de zorg tussen zwangerschappen in) wordt ook wel gezien als leefstijlzorg vóór de conceptie en tijdens de zwangerschap. Idealiter begint deze zorg al vóór de vrouw zwanger wordt, zodat iedere zwangerschap -gepland en ongepland- hier profijt van kan hebben.
Perisur en TNO Leiden hebben al eerder preconceptieklinieken in drie ziekenhuizen in Suriname opgezet via een Twinningsproject in de periode 2014 – 2016. Zie hoofdstuk 4 van het boek: Boek_Innovatieve_zorg_rondom_zwangerschap_en_geboorte_in_Suriname_2017.pdf (perisur.org). Hierbij zijn met name hoogopgeleide vrouwen in de districten Paramaribo en Wanica bereikt. Rotary Club Leiden en Perisur hebben in 2017 - 2019 een schoolprogramma met lesmodules over preconceptieadvisering voor middelbare scholieren ontwikkeld en uitgevoerd.
Met dit project willen we preconceptiezorg introduceren in achterstandswijken en rurale gebieden in Suriname. Vrouwen uit deze wijken hebben over het algemeen een achterstand in de toegang tot prenatale zorg, wat zich onder andere manifesteert in slechtere geboorte-uitkomsten (bron: Perisur).
Slimmer Zwanger preconceptie programma
Het Erasmus MC in Rotterdam heeft het digitale programma ‘Slimmer Zwanger’ ontwikkeld gericht op vrouwen in de reproductieve leeftijd van 18-45 jaar. Slimmer Zwanger is een online coaching programma van zes maanden, dat via de mobiele telefoon helpt om de voeding- en leefstijlgewoonten van de vrouw (en die van haar partner) in de preconceptieperiode en zwangerschap te verbeteren. Het doel van Slimmer Zwanger is om problemen vooral al vóór de zwangerschap te verminderen en de kansen op een optimaal verloop van de zwangerschap en de bevalling en het krijgen van een gezond kind te vergroten.
Een gezonde leefstijl, het eten van voldoende groenten en fruit en het niet-roken en drinken in de preconceptieperiode helpen om gezond zwanger te worden. Gezonde voeding en leefstijl hebben gunstige effecten op de gezondheid van de vrouw en haar partner, op het zwanger worden, op het verloop van de zwangerschap en zelfs ook op de gezondheid van moeder en het kind later in het leven. Echter, iedereen weet dat het heel moeilijk is om zelf ongezonde gewoonten te veranderen. Het is wetenschappelijk bewezen dat Slimmer Zwanger helpt om gestelde gezonde doelen te behalen.
Een eerste screening met behulp van een vragenlijst op de website aan het begin van het Slimmer Zwanger programma geeft inzicht in hoe gezond de vrouw (en desgewenst haar partner) in de preconceptiefase leeft en wat er verbeterd kan worden. De uitslag van de screening wordt gekoppeld aan een persoonlijk coaching programma, waarbij coaching op maat wordt verleend middels e-mailberichten met tips, weetjes en beloningen in de vorm van onder andere waardebonnen voor foliumzuur supplementen en gezonde voeding. Na de eerste screening vinden er elke zes weken tussentijdse screenings plaats. Zo kan in het coaching traject van zes maanden gemonitord worden hoe de voeding en leefstijl zich verbeteren en hoe de zwangerschapsstatus veranderd. Aan de hand hiervan worden verder aanvullende interventies aangeboden (bijvoorbeeld bewegingsapps).
Bron: www.slimmerzwanger.nl
Doel van het project
Aanbieden van preconceptiezorg aan vrouwen in achterstandsgebieden in Suriname door middel van het trainen van zorgverleners in het Slimmer Zwanger zorgmodel.
Projectduur
1 oktober 2023 t/m 31 december 2024.
Wat gaan we doen?
1. |
Bestuderen van het Slimmer Zwanger programma van Erasmus MC en nagaan welke aanpassingen dit zorgmodel behoeft aan de omstandigheden in Suriname (zoals het aanpassen aan Surinaamse groenten en fruit). |
2. |
Onderzoeken wat de ervaringen van vrouwen in achterstandswijken in Suriname zijn met gezond zwanger worden en nagaan welke aanpassingen Slimmer Zwanger behoeft om specifiek kansarme vrouwen te bereiken. |
3. |
Benaderen van potentieel deelnemende organisaties aan Slimmer Zwanger en geven van informatie over dit zorgmodel. Tentatief wordt gedacht aan de Regionale Gezondheidsdienst (eerstelijnszorg in de kustvlakte), de Medische Zending (eerstelijnszorg in het binnenland), het ’s Lands Hospitaal (zien veel vrouwen uit achterstandswijken in en rondom Paramaribo) en het Diakonessenhuis (zien veel vrouwen uit het binnenland). |
4. |
Inventariseren van de huidige capaciteit van zorgverleners (artsen, verloskundigen, verpleegkundigen en overige belangstellenden) van de deelnemende organisaties om preconceptiezorg te verlenen aan vrouwen uit achterstandswijken en nagaan welke aanpassingen Slimmer Zwanger behoeft op maat van deze zorgverleners. |
5. |
Ontwikkelen van het lesprogramma van de training in Slimmer Zwanger (modules, curriculum, leerdoelen, trainingsmethode, praktijkoefeningen enz.) om de capaciteit van zorgverleners in preconceptiezorg te vergroten. |
6. |
Selecteren van de deelnemers aan de training in Slimmer Zwanger. |
7. |
Verzorgen van de training in Slimmer Zwanger aan de deelnemende zorgverleners. |
8. |
Aangeven hoe het uitroltraject van implementatie van Slimmer Zwanger in hoog-risicogebieden in Suriname zal geschieden en hoe verdere trainingen aan overige zorgverleners in Slimmer Zwanger zullen worden verzorgd. |
Trainers
De trainers en begeleiders in het Slimmer Zwanger programma zijn Regine Steegers-Theunissen (hoogleraar periconceptie-epidemiologie), Sabine van Voorst (gynaecoloog) en Adja Waelput van Erasmus MC.
Wie gaan we trainen?
Zorgverleners (artsen, verloskundigen, verpleegkundigen en overige belangstellenden) van de Regionale Gezondheidsdienst, de Medische Zending, het ’s Lands Hospitaal en het Diakonessenhuis.
Beoogd aantal deelnemers aan de training
Circa 15-20 zorgverleners.
Wie betrekken we erbij?
Lokale deskundigen die al veel kennis en ervaring hebben op het gebied van preconceptiezorg.
Rol ministerie van Volksgezondheid
Het ministerie van Volksgezondheid van Suriname zal vooraf toestemming gevraagd worden voor het uitvoeren van dit project. Daartoe zal Perisur het verzoek indienen bij de Commissie Mensgebonden Wetenschappelijk Onderzoek (CMWO).
Mogelijke toekomstige uitbreiding van het project
Dit project kan gezien worden als een ontwikkelingsproject, waarbij verkend zal worden in hoeverre coaching programma’s in de preconceptiezorg duurzaam geïmplementeerd kunnen worden in ontwikkelingslanden. Het project in Suriname zal lessen en aanbevelingen opleveren, die wellicht op grotere schaal kunnen worden toegepast in andere landen.
Nuttig artikel over Slimmer Zwanger
Matthijs van Dijk et al ‘The use of the mHealth program Smarter Pregnancy in preconception care’ (BMC Pregnancy Childbirth, 2017). https://bmcpregnancychildbirth.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12884-017-1228-5#:~:text=The%20mHealth%20program%20Smarter%20Pregnancy%20was%20launched%20in%202012%20and,women%20and%20men%20contemplating%20pregnancy.
Rol van de Surinaamse Rotary
Rotary Club Paramaribo Residence zal, waar mogelijk, organisatorische en financiële ondersteuning geven aan het Pentangular project.