13 april 2016: Bezoek aan Leidse Sterrewacht
13 april 2016: Club bezoekt Leidse Sterrewacht
Het bezoek was geïnitieerd door ons clublid Bart van Leeuwen. Als notaris reeds lang gepensioneerd, maar als Leienaar nog razend actief. Bijvoorbeeld als lid van de Commissie Haring & Wittebrood en Hutspot van de 3 October Vereeniging.
Het instituut Sterrewacht heet nu eenmaal zo, zonder de moderne n. Niet alleen de naam doet denken aan vroeger, het hele gebouw ademt de sfeer uit van een reis van 150 jaar terug in de tijd. Dat komt omdat het gebouw tamelijk precies gerestaureerd is, in de oorspronkelijke opzet. De restauratie was klaar in 2011.
De rondleiding werd gedaan door de Werkgroep Leidse Sterrewacht, veelal vrijwilligers met een werkzaam bestaan als astronoom in Leiden achter de rug. Knappe koppen dus. En astronoom blijf je je hele leven. Ook na pensionering wordt elke gelegenheid aangegrepen om naar de hemel te turen…
Maquette van het gerestaureerde gebouw. Het gebouw is een kleine kopie van de sterrenwacht in St. Petersburg, waar veel mee werd samengewerkt. Voor afstandmetingen bijvoorbeeld, waarvoor je minstens twee observatoria voor nodig hebt. En waar die gebouwen voor dienden? Om jezelf en personeel te herbergen. Astronomie hoort bij de nacht. Dan is het handig als je personeel vlak bij is, zodat dat direct gewekt kan worden bij heldere nacht….:
En in het echt, in de Leidse Hortus Botanicus. Er komt een nieuwbouwflat naast en de astronomen maken zich ernstig zorgen over de lichtvervuiling die dat met zich gaat meebrengen. Want zoals een rondleider het zei, in Nederland is het altijd al slecht weer en dan krijgen we dat er ook nog eens bij:
De indrukwekkende meridiaankijker van Kaiser (foto in de voormalige Meridiaankamer, thans kantine):
De kelders (in de oorlog nog gebruikt door onderduikers):
En wat zie je door die kijkers dan zoal, als bezoeker?
De maan, zo dichtbij dat je hem kan aanraken (pica van clublid Richard A.):
Jupiter met 4 van z’n manen en een ster, waardoor het lijkt of er 5 manen zichtbaar zijn:
(van internet geplukte soortgelijke foto, maar dit zagen wij zo ongeveer, met dan 1 maan extra, en zonder de tekst er bij)
En wat is er verder nog in het heelal te zien? Inleider Lambert Swaans kwam met deze foto: Bij wijze van ludiek experiment is de Hubble telescoop (de satelliet in de ruimte), gedurende 20 dagen gericht geweest op wat voorheen als een leeg onbekend stukje ruimte tussen de laatst zichtbare dingetjes werd beschouwd. Na 20 dagen belichting werd dit zichtbaar:
We zien daar geen sterren, maar sterrenstelsels, elk zo groot als ons eigen melkwegstelsel. In een gebiedje dat wij als leeg ervaarden. Een melkwegstelsel bestaat uit 100 miljard sterren (velen daarvan weer met hun eigen planeten, zoals ons zonnestelsel). En er zijn naar schatting wel 100 miljard sterrenstelsels, die, zoals het er nu naar uit ziet, allemaal met ontzagwekkende snelheid uit elkaar uiteen schieten.
Hier past de mooie uitspraak van de astronoom Carl Sagan (komt terug in zijn boek en schitterende film “Contact”):”The universe is a pretty big place. If it’s just us, seems like an anwful waste of space.”
Hier een vroegere poging van uw webmaster (toen Pluto nog een planeet genoemd mocht worden) om de grootsheid van het heelal in kaart te brengen. Voor wie het niet goed lezen kan: die stipjes links zijn de zon, mercurius, venus, aarde en mars. Bij elkaar een centimeter of twee beslaand.…..op die schaal staat de eerstvolgende ster op 4,2 kilometer afstand…kijk nu even naar buiten en stel je dat voor……
Geestelijk zeer verrijkt togen de clubleden huiswaarts, andermaal doordrongen van hun eigen nietigheid.
N.B. Vooraf werd gegeten in restaurant Verboden Toegang in de Kaiserstraat. Het voormalige woonhuis van professor Kaiser, degene die in 1860 de moderne Sterrewacht gesticht heeft. Een leuk weetje.
De Sterrewacht bestaat in 2017 overigens 400 jaar en is daarmee de oudste universitaire sterrenwacht ter wereld.